Πειραματική προσομοίωση παραγωγής σιδήρου βασισμένη σε αρχαίες μεθόδους

Την Τρίτη 8 Σεπτεβρίου 2020 στον αίθριο χώρο του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά» στη Ξάνθη

08-09-2020
ΕΚ "Αθηνά"

Την Τρίτη 8 Σεπτεμβρίου 2020 στο παράρτημα του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά» στη Ξάνθη (ΝΑ Άκρο Πανεπιστημιούπολης Κιμμερίων) θα πραγματοποιηθεί το «Πείραμα Αρχαιομεταλλουργίας -​ Αρχαίες Μέθοδοι Παραγωγής Σιδήρου» στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος Metals Technology in North Aegean Societies.
 
Το πείραμα πραγματοποιείται από τον Δρ. Ν. Νεραντζή, Ερευνητή στο Université Libre de Bruxelles σε συνεργασία με το ΕΚ «Αθηνά».​ Η πειραματική προσέγγιση αποτελεί σημαντικό ερευνητικό εργαλείο για την καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας παραγωγής μετάλλων στην αρχαιότητα που θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό τη μελέτη και την ερμηνεία των σχετικών αρχαιολογικών ευρημάτων. Πρόκειται για την αναπαραγωγή της αρχαίας μεθόδου τήξης μεταλλεύματος για την παραγωγή σιδήρου με σκοπό την προσέγγιση συγκεκριμένων ερευνητικών ερωτημάτων. Κύριος στόχος της εκδήλωσης είναι να προσομοιωθούν οι συνθήκες για την παραγωγή σιδήρου με βάση τα έως τώρα γνωστά αρχαιολογικά στοιχεία από τα Άβδηρα, τη Θάσο και τις αποικίες της χρησιμοποιώντας τοπικές πρώτες ύλες. Σε αυτή την προσπάθεια τόσο το προϊόν, ο σπογγώδης σίδηρος, όσο και τα υποπροϊόντα, οι σκωρίες θα αποτελέσουν υλικό μελέτης άμεσα συγκρίσιμο με τα αντίστοιχα αρχαιολογικά ευρήματα. Με τον τρόπο αυτό η οργάνωση του πειράματος στοχεύει να προσεγγίσει ζητήματα που αφορούν στις θερμοκρασίες που μπορούσαν να αναπτυχθούν σε αρχαίες καμίνους καθώς και την αποδοτικότητα αυτών των κατασκευών για την παραγωγή μετάλλων.
 
Το εγχείρημα συνίσταται στη συλλογή σιδηρομεταλλεύματος από μεταλλεία της περιοχής Παλιάς Καβάλας που αποτέλεσαν πηγή πρώτων υλών για τους μεταλλωρύχους της αρχαιότητας. Η πρωτογενής επεξεργασία αφορά στη θραύση της πρώτης ύλης σε κλάσμα μικρού διαμετρήματος. Παράλληλα, θα κατασκευαστεί μικρή κάμινος από πηλό χρησιμοποιώντας ως πρότυπο αρχαίες καμίνους που έχουν εντοπιστεί από την αρχαιολογική έρευνα και στη συνέχεια θα προσομοιωθούν οι συνθήκες που επικρατούν στο εσωτερικό μιας αρχαίας καμίνου ώστε να παραχθεί μικρή ποσότητα σιδήρου. Την ημέρα της διεξαγωγής θα πραγματοποιηθεί προθέρμανση της καμίνου για μια ώρα και στη συνέχεια θα αρχίσει η προσθήκη του μεταλλεύματος και ξυλοκάρβουνου ανά τακτά χρονικά διαστήματα 10-20 λεπτών. Η συνολική διάρκεια μέχρι την τήξη της πρώτης ύλης και τη διαμόρφωση σιδήρου στο εσωτερικό της καμίνου υπολογίζεται σε πέντε ώρες.
 
Η παρακολούθηση της τελευταίας ώρας της διεξαγωγής, από απόσταση, θα είναι εφικτή για μικρό αριθμό προσκεκλημένων επιστημόνων, λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας.
 
Περισσότερες πληροφορίες για το ερευνητικό πρόγραμμα στις παρακάτω ιστοσελίδες:
Κατέχει πτυχίο Αρχαιολογίας από το Πανεπιστήμιο του Bournemouth και Μεταπτυχιακό τίτλο με ειδίκευση στην Αρχαιομετρία από το Πανεπιστήμιο του Sheffield. Έλαβε υποτροφία από τη Βρετανική Σχολή Αθηνών για την εκπόνηση διδακτορικής έρευνας και αναγορεύτηκε Διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Sheffield το 2010. Η διατριβή του αφορά τη μελέτη της Βυζαντινής και Οθωμανικής μεταλλουργίας. Έχει εργαστεί ως συμβασιούχος αρχαιολόγος στο Υπουργείο Πολιτισμού και συγκεκριμένα στις Εφορείες Αρχαιοτήτων Καβάλας, Ξάνθης, Ροδόπης και Λέσβου. Από το 2012 έως σήμερα λαμβάνει ετήσια ερευνητική υποτροφία από το Ινστιτούτο Αιγαιακής Προϊστορίας (INSTAP) για την εκπόνηση μελέτης της προϊστορικής μεταλλουργίας στη Θάσο και την Ανατολική Μακεδονία ως εξωτερικός συνεργάτης στο Ε.ΚΕ.Φ.Ε. ‘Δημόκριτος’. Εργάστηκε για δύο χρόνια (2015-2017) ως Μεταδιδάκτορας Ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Lille όπου συμμετείχε σε δύο ερευνητικά προγράμματα της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών: ‘‘Thasos, Abords Nord de l'Artémision-ThANAr’’ (Διευθ. A. Muller) και ‘‘Habitat et Métallurgie en Égée du Nord-HeMEN’’ (Διευθ: G. Sanidas). Συμμετέχει ως συνεργάτης για τη μελέτη μετάλλων στα παρακάτω Αρχαιολογικά Ερευνητικά Προγράμματα: α) Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Αβδήρων Ξάνθης (ΑΠΑΞ), β) Συστηματική Ανασκαφή Πιστύρου, Καβάλας, γ) Ανασκαφικό Πρόγραμμα Διομήδειας Ξάνθης. Από το 2019 είναι υπότροφος Marie Skłodowska-Curie (Individual Fellowship) στο Ερευνητικό Κέντρο CReA-Patrimoine του Ελεύθερου Πανεπιστημίου Βρυξελλών (ULB). Έχει δημοσιεύσει δύο βιβλία και αρκετά άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά με κριτές και πρακτικά διεθνών συνεδρίων.  Το τρέχον Ερευνητικό Πρόγραμμα ‘‘Metals Technology in North Aegean Societies-ME.Tech.NAS’’ που διευθύνει ο ίδιος αφορά τη μελέτη των επιμέρους σταδίων της παραγωγής μετάλλων στο Βόρειο Αιγαίο εστιάζοντας σε παραδείγματα από την προϊστορία και την αρχαιότητα. Στα πλαίσια του προγράμματος πραγματοποιείται καταγραφή, αρχαιομετρική ανάλυση ευρημάτων, επιφανειακή έρευνα πεδίου, χαρτογράφηση και πειραματικές προσεγγίσεις για τη συνολική κατανόηση των πρακτικών της αρχαίας μεταλλουργίας.